Ιστορίες ντόπας... (dope-ας)

Φαντάζομαι θα θυμόσαστε όλοι το «ατύχημα» μέσα στον ζεστό Ιούλιο του 2004, έναν μόλις μήνα πριν από την Ολυμπιάδα της Αθήνας. Ναι αναφέρομαι στο «ατύχημα» του κου Κεντέρη και της κας Θάνου που μετατράπηκε σε «εθνικό ατύχημα» γιατί μαζί του έσβησαν ελπίδες για μετάλλια και διακρίσεις.

Προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσουμε και ιεραρχήσουμε τα συναισθήματα που ξεπήδησαν απ? αυτή την άσχημη ιστορία θα λέγαμε ίσως κυριάρχησαν η απογοήτευση (γιατί πιστεύαμε σ? αυτούς?) και η οργή (γιατί μας εξαπάτησαν). Στην συνέχεια θα φιλοσοφούσαμε με την γνωστή μοιρολατρική διάθεση? «δε βαριέσαι? αφού όλοι τα ίδια κάνουν?!». Ναι αλλά θα μας έμενε τελικά η πικρία. Η αίσθηση του ανεκπλήρωτου απέναντι στην επιθυμία του ν? απολαύσουμε επιτέλους αγώνες τίμιους, καθαρούς, χωρίς αναβολικά, τεστοστερόνες, κορτικοειδή, αμφεταμίνες, βιταμίνες, ενδορφίνες και τις λοιπές ?ίνες?! Δεν έχασε μόνο ο Κεντέρης & η Θάνου μετάλλια? έχασαν και οι ίδιοι οι αγώνες στα μάτια μας? έχασε ο θεσμός?!

Το τι είναι αυτό που ωθεί τους, ανά τον κόσμο είναι αλήθεια, αθλητές στο να καταφεύγουν στην ντόπα είναι επίσης γνωστό αλλά αξίζει ? εκτιμώ ? στο να του ρίξουμε μία γρήγορη ματιά. Ας δεχτούμε ότι, εν αρχή, όταν κάποιος ξεκινά την ενασχόλησή του με τον αθλητισμό διακατέχεται από τα αγνότερα των συναισθημάτων. Αθλείται γιατί του αρέσει, αθλείται για την υγεία & την ομορφιά του κορμιού του και ίσως ? γιατί όχι ? και την ισορροπία του πνεύματος του. Όμορφος & ρομαντικός κόσμος.
Και έπειτα έρχεται ο πρωταθλητισμός. Αρχικά είναι η μάχη του εαυτού σου με το χρονόμετρο ή την όποια άλλη μορφή επίδοσης. Ο αθλητής απέναντι στην επίδοση. Ο αθλητής στην προσπάθεια για την υπέρβαση του εαυτού του και μόνο. Όμως, αν τελικά στεριώσει στον πρωταθλητισμό, θα καταλάβει πολύ γρήγορα ότι για τους άλλους δεν έχει τόσο σημασία η επίδοση αυτή καθαυτή (δηλαδή το αποτέλεσμα) όσο έχει σημασία το να είναι εκείνος Ο καλύτερος, Ο κορυφαίος, Ο ένας και μοναδικός, Ο εκλεκτός. Είναι κοινός τόπος ότι τον δεύτερο λίγοι τον προσέχουν και ακόμα λιγότεροι τον θυμούνται. Έτσι, μοιραία & νομοτελειακά, η εσωτερική μάχη του αθλητή με την επίδοση ? τελικά η προσωπική του μάχη για την υπέρβαση εαυτού ? μετατοπίζεται. Μετατρέπεται σε πραγματική μάχη με υπαρκτούς αντιπάλους όπου η πρωτιά και όχι η επίδοση (πόσο μάλλον το ίδιο το άθλημα ? εδώ γελάμε?) αποτελεί το μόνο τελικά υπέρτατο κίνητρο, το ?raison d??tre? του αθλητή.
Όμως από μόνη της αυτή η, επίκτητη ίσως, ανάγκη του να ?σαι ο πρώτος και καλύτερος ανάμεσα στους ανταγωνιζόμενους δεν αρκεί για να εξηγήσει το doping και να το καταστήσει φαινόμενο κυρίαρχο στους στίβους. Αντίθετα ο συνδυασμός αυτού του ψυχισμού με το χρήμα που συνοδεύει την πρωτιά αρκεί και περισσεύει. Και χρήμα υπάρχει άφθονο για τον πρώτο και ότι αυτός o πρώτος αντιπροσωπεύει (sponsors). Εμπρός λοιπόν γενναίοι μου. Καλός ο Κότινος αλλά τα euros ακόμα καλύτερα?

Φτάνει όμως. Δεν είμαι αθλητικογράφος ούτε επιθυμώ να γίνω. Οινολόγος είμαι και τέτοιος λέω να παραμείνω.
Ξέρετε θα μπορούσα πολύ εύκολα να στήσω την γέφυρα ανάμεσα στα παραπάνω περί αθλητικής ντόπας και στα παρακάτω επερχόμενα περί οινικής τοιαύτης.
Βέβαια. Αρκεί στο παραπάνω κείμενο ν? αντικαταστήσω τη λέξη «αθλητής» με την λέξη «οινοποιός», την λέξη «επίδοση» με την λέξη «βαθμολογία», την λέξη «Κότινος» με την φράση «Μεγάλο Χρυσό», τη λέξη «ντόπα» με την άγνωστη «Αντίστροφη Όσμωση» και φυσικά την λέξη «χρήμα» με την λέξη «χρήμα»?! Και φυσικά ? έτσι για το αλατοπίπερο της ιστορίας ? στην θέση των «Κεντέρης & Θάνου» θα μου ήταν ιδιαιτέρως εύκολο να βάλω τα αντίστοιχα ονόματα ετικετών και παραγωγών. Όμως το θέμα δεν είναι εκεί.

Το θέμα δεν είναι η διαπόμπευση του κακού (πονηρού) παιδιού προς αυστηρό παραδειγματισμό και αποτροπή των «εν δυνάμει» κακών ! Το θέμα μας ή σωστότερα τα θέματά μας είναι τα εξής απλά δύο. Το πρώτο δεν είναι άλλο από τους ίδιους τους κανόνες του παιχνιδιού. Από την στιγμή που όλοι συμμετέχουμε στο ίδιο παιχνίδι οφείλουμε τουλάχιστον να συμφωνούμε και στους κανόνες που (θα) το διέπουν. Αφού πλέον οι κανόνες (θα) είναι κοινοί, αποδεκτοί και εφαρμόσιμοι τότε και μόνο τότε θα μπορέσουμε εκ του ασφαλούς και χωρίς αναστολές να φωνάξουμε «Μπράβο σου ! Είσαι Ο καλύτερος !».
Το δεύτερο θέμα συζήτησης, που χρονικά πρέπει να προηγηθεί του προηγούμενου, είναι το επί της ουσίας. Δηλαδή αυτή η περίφημη «ντόπα», η Αντίστροφη Όσμωση, είναι κάτι που το χρειαζόμαστε και το θέλουμε πραγματικά γιατί μας επιτρέπει να κάνουμε καλύτερα κρασιά ? Αν, ως επάγγελμα, απαντήσουμε θετικά στο ερώτημα αυτό ας ζητήσουμε στην συνέχεια από τον νομοθέτη να το συμπεριλάβει στις επιθυμητές και εφαρμόσιμες πρακτικές και κατόπιν αυτού ας αφεθεί πλέον ο κάθε οινοποιός & οινολόγος να πράττει κατά το δοκούν.

Όμως για να καταλάβουμε περί τίνος πρόκειται, είναι απαραίτητες λίγες έννοιες τεχνολογίας. Τι είναι αυτή η διαβόητη Αντίστροφη Όσμωση ? Πρόκειται για μία εξελιγμένη τεχνολογία που επιτρέπει στον οινοποιό να κάνει διάφορες επεμβάσεις τόσο σε επίπεδο γλεύκους όσο και σε επίπεδο έτοιμου οίνου. Επιτρέπει αυτή η τεχνική την αφαίρεση νερού από το γλεύκος ή/και τον οίνο και την αντίστοιχη συμπύκνωσή του, όπως επίσης επιτρέπει και την μείωση του αλκοολικού βαθμού και της πτητικής οξύτητας των οίνων.
Στο επίπεδο των επιπτώσεων της τεχνικής αυτής πάνω στην υγεία των καταναλωτών δεν υπάρχει κανένα θέμα γιατί πρόκειται για μία φυσική μέθοδο μέσω της οποίας απλά αφαιρούμε συστατικά του κρασιού χωρίς να προσθέτουμε απολύτως τίποτα. Φυσικά γι? αυτόν τον τελευταίο λόγο δεν είναι δυνατή και η ανίχνευση της πρακτικής. Κανένας έλεγχος στο εργαστήριο δεν μπορεί να μας πληροφορήσει περί του αν εφαρμόστηκε ή όχι η τεχνική (?μόνο «καρφωτά» πάει το πράγμα?!).
Στο νομοθετικό τώρα πλάνο εκεί τα πράγματα είναι κομμάτι θολά. Στην Αμερική επιτρέπετε η χρήση της Αντίστροφης Όσμωσης (Α.Ο.) μόνο για την μείωση της πτητικής οξύτητας στους έτοιμους οίνους. Αντίθετα στην Νότια Αφρική η χρήση της Α.Ο. επιτρέπεται μόνο για την μείωση του αλκοολικού βαθμού των οίνων. Τώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση η χρήση της Α.Ο. απαγορεύεται ρητά στους έτοιμους οίνους ενώ ταυτόχρονα επιτρέπεται, κάτω από προϋποθέσεις, στα γλεύκη. Πιο συγκεκριμένα η Ε.Ε. επιτρέπει την συμπύκνωση των γλευκών με αφαίρεση ποσοστού του νερού που περιέχουν μέσω της Αντίστροφης Όσμωσης. Η συμπύκνωση που θα επιτευχθεί δεν πρέπει να ξεπερνά τους 2 βαθμούς Beaume και φυσικά επιτρέπεται μόνο & μόνο στην παραγωγή επιτραπέζιων οίνων και όχι στην παραγωγή ποιοτικών οίνων Ονομασίας Προελεύσεως? (μικρή υπενθύμιση προς ναυτιλλόμενους?).

Ας ερμηνεύσουμε τον ευρωπαίο νομοθέτη. Λέει ο άνθρωπος ότι η αμπελουργία & οινοποίηση αφορά και τις βόρειες περιοχές της Ένωσης όπου συχνά-πυκνά τα σταφύλια αδυνατούν να ωριμάσουν μέχρι τον επιθυμητό βαθμό και για τον λόγο αυτό είναι επιτρεπτή η ενίσχυση των γλευκών αυτών είτε με προσθήκη γλυκαντικής ύλης είτε με αφαίρεση νερού & συμπύκνωση. Φυσικά δεν επιτρέπει τις παραπάνω πρακτικές στις ζώνες Ονομασίας Προέλευσης γιατί κατά τεκμήριο αυτές οι περιοχές έχουν θεσμοθετηθεί ως τέτοιες ακριβώς γιατί εκεί είναι δυνατή η παραγωγή ποιοτικών σταφυλιών με τρόπο φυσικό και χωρίς παρεμβάσεις. Αυτή άλλωστε είναι ? ας μην το ξεχνάμε - και η πεμπτουσία της νομοθεσίας που διέπει την παραγωγή ποιοτικών οίνων Ονομασίας Προέλευσης.
Και φυσικά ο νομοθέτης απαγορεύει ρητά την χρήση της Α.Ο. στους οίνους. Γιατί αν το επέτρεπε τότε επί της ουσίας θα καταργούσε την ποιοτική αμπελουργία και θα ακύρωνε ολόκληρη την λογική της διαφοροποίησης των ποιοτικών οίνων Ονομασίας Προέλευσης από όλους τους υπόλοιπους. Σταφύλια μεγάλων στρεμματικών αποδόσεων, ανώριμα και ανούσια θα οδηγούσαν μέσα από την τεχνική αυτή σε παραγωγή οίνων κατ? επίφαση ποιοτικών ή ? ακόμα χειρότερα - κρασιά που έχουν πάρει να ξιδιάζουν ή κρασιά κακής τεχνολογίας & οινοποίησης από ? πιθανόν - σάπια σταφύλια μέσω της τεχνικής αυτής θα ξαναγίνονταν εμπορεύσιμα. Με άλλα λόγια θα επιβράβευε ο νομοθέτης τον κακό αμπελουργό και τον ανίκανο οινοποιό αφαιρώντας ταυτόχρονα όλα τα κίνητρα για μία ουσιαστική και ποιοτική δουλειά με αντίκρισμα.

Δίπλα σ? αυτήν την απλή και κατανοητή θέση του ευρωπαίου νομοθέτη ας προσθέσουμε και έναν φόβο marketing-ίστικης φύσης. Η τεχνική της Α.Ο. (όπως και κάποιες άλλες επιτρεπόμενες τεχνικές) μπορεί μεν να οδηγεί προς την δημιουργία «ρετουσαρισμένων» και κατ? επίφαση καλύτερων οίνων όμως ταυτόχρονα ακυρώνει σε μεγάλο βαθμό την τυπικότητα και την ιδιαιτερότητα της κάθε ποικιλίας. Τελικά επικρατεί μία ομοιομορφία γεύσης & στυλ πράγμα που μόνο καλό δεν μπορεί να θεωρηθεί. Ειδικά για μία χώρα σαν την δική μας όπου το «δυνατό» χαρτί στην πορεία μας προς τις διεθνείς αγορές δεν μπορεί παρά να είναι η διαφορετικότητα των ποικιλιών μας.

Και ξαφνικά εμφανίστηκε αυτό το νέο φρούτο και στην χώρα μας. Αφελείς εκείνοι που πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο θα έμενε κρυφό. Οι «καλοθελητάδες» άφθονοι. Η πλάκα είναι ότι στις διάφορες «εσω-επαγγελματικές» συζητήσεις & πηγαδάκια σχεδόν οι πάντες εμφανίζονται ως αγνοούντες το έγκλημα. Μάτια ανοίγουν διάπλατα από την απορία και την έκπληξη. «Τι λες βρε παιδί μου?! γίνονται τέτοια πράγματα??». Κάποιοι λίγοι προβάλουν το αποστομωτικό επιχείρημα «?έλα τώρα τι τα σκαλίζεις? στη Γαλλία και την Ιταλία το χρησιμοποιούν κατά κόρο? εμείς θα πηγαίνουμε με τον σταυρό στο χέρι??». Και φυσικά υπάρχει και η πλειοψηφία που είναι εκείνοι που όντως δεν το ξέρανε το θέμα τόσο στην τεχνική όσο και στην νομική του διάσταση? (κάποιοι ? φοβάμαι - απ? αυτούς τους τελευταίους ενδιαφέρθηκαν ήδη για την διεύθυνση του αντιπροσώπου του μηχανήματος ? του drug dealer στην περίπτωση αυτή?).

Και τώρα τι μέλλει γενέσθαι?? Αγνοώ πραγματικά. Το status quo είναι ότι έχουμε στα ράφια των καβών και στις wine list των εστιατορίων μεγάλα & θαυμαστά κρασιά απολύτως φυσικά (τιμή και δόξα στους οινοποιούς), κρασιά αποτέλεσμα μόχθου, γνώσης & συνέπειας αλλά ταυτόχρονα έχουμε και κάποια ρετουσαρισμένα, πουσαρισμένα και μεταμφιεσμένα, κρασιά απατηλά και «δήθεν», προερχόμενα τόσο από την ελληνική όσο και από την διεθνή οινική σκηνή.
Θα πείτε : «έλεγχος από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς». Θα απαντήσω ότι o έλεγχος αυτός είναι αδύνατος ακόμα και αν εγκαταστήσετε έναν ελεγκτή-γεωπόνο μέσα στο κάθε οινοποιείο. Όμως είναι δυνατός ο άλλος έλεγχος. Εκείνος ο εσωτερικός έλεγχος, ο βασιζόμενος στην δεοντολογία, που πρέπει να εφαρμόζει το κάθε επάγγελμα αν φυσικά ενδιαφέρεται για την αυτοπροστασία του από την κάθε δολιότητα. Φυσικά προϋπόθεση γι? αυτόν τον αυτοέλεγχο είναι η επαγγελματική ωριμότητα εκείνων που απαρτίζουν το επάγγελμα.

Θα ήμουνα πραγματικά αφελής να πιστεύω ότι θα ευαισθητοποιηθούν συνειδήσεις και θα σταματήσουν αθέμιτες πρακτικές doping μόνο και μόνο επειδή εμφανίστηκε ένα σχετικό άρθρο στον ειδικευμένο οινικό τύπο. Καλώς ή κακώς κανένας από εμάς δεν δικαιούται ν? «αυτο-χρίζεται» φωνή της συνείδησης των υπόλοιπων, δεοντολογικά άμεμπτος & αναμάρτητος. Πρόθεση του άρθρου αυτού είναι να προκαλέσει μία συζήτηση γύρω από το θέμα, μία συζήτηση που κάλλιστα μπορεί να καταλήξει στην μία ή την άλλη πλευρά, δηλαδή στην υιοθέτηση ή τον αναθεματισμό της πρακτικής της Αντίστροφης Όσμωσης. Η συζήτηση είναι αναγκαία & επείγουσα γιατί ανεξάρτητα από την έκβασή της θα έχουμε κερδίσει το σημαντικότερο. Θα έχουμε καθορίσει τους κανόνες του παιχνιδιού και το «πρωτάθλημα θα παίζεται στα ίσα»?

Σε λίγες εβδομάδες θα πανηγυρίσουμε το Μεγάλο Χρυσό βραβείο του 7ου Διεθνούς Διαγωνισμού Οίνου της Θεσσαλονίκης. Συναγωνισμός, κριτές, βαθμολογίες και τελικά ο πρωταθλητής επί σκηνής εν μέσω επευφημιών. Θα είναι ένα κάλλιστο κρασί - είναι σίγουρο ? το ζητούμενο όμως πλέον είναι το κατά πόσο αυτό το κρασί θ? πέρναγε μ? επιτυχία και το anti-doping control?! Δυστυχώς φοβάμαι ότι ο επίλογος αυτής της ιστορίας ακόμα δεν έχει γραφτεί?