Ταξίδι στη χώρα του "Aνατέλλοντος Hλίου"

Θα μπορούσε η Ιαπωνία να είναι οινικός προορισμός? Είμαι σίγουρος ότι οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν καν ότι η Ιαπωνία παράγει κρασιά, πόσο μάλλον να τα δοκιμάσουν ή να επισκεφτούν κάποια οινολογική ζώνη. Κι όμως η οινοπαραγωγή έχει ξεκινήσει πριν και από τον 16ο αιώνα, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες παρουσιάζει σταθερή αύξηση τόσο σε παραγωγή όσο και σε εξαγωγές κρασιού. Φυσικά δεν πρόκειται ποτέ να γίνει οινική δύναμη όμως δεν αποκλείεται σύντομα να δείτε ιαπωνικά κρασιά να πωλούνται σε ευρωπαϊκές χώρες. Μέσω μιας αλυσίδας συμπτώσεων, βρέθηκα στην Ιαπωνία και είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ την πιο σημαντική οινολογική ζώνη της χώρας, την Katsunuma. Όμως πριν ασχοληθούμε με την περιοχή ας δούμε πρώτα μερικά βασικά αμπελουργικά στοιχεία της χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου.

Το πρώτο που πρέπει να κατανοήσουμε είναι ότι η αμπελοκαλλιέργεια στην Ιαπωνία δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Λόγω κλιματολογικών και μορφολογικών συνθηκών, τα προβλήματα και οι προκλήσεις δεν έχουν τελειωμό. Πρώτο και βασικό πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει αρκετή γη! Η Ιαπωνία αποτελεί ένα συνεχή ορεινό όγκο ο οποίο διακόπτεται από μικρές κοιλάδες όπου στριμώχνονται κατοικημένες περιοχές, η βιομηχανία και οι αγροτικές εκτάσεις. Τώρα αν σε αυτόν τον περιορισμένο και ακριβό χώρο υπάρχει περιθώριο για αμπελοκαλλιέργεια είναι μια καλή ερώτηση. Δεύτερο και εξίσου σημαντικό πρόβλημα είναι οι κλιματολογικές συνθήκες. Στην Ιαπωνία βρέχει. Βρέχει πολύ. Ακόμα και όταν δεν βρέχει η υγρασία είναι πάντα εκεί. Αποτέλεσμα είναι οι αμπελώνες να αποτελούν την παιδική χαρά κάθε είδους μύκητα ο οποίος με χαρά θα ξεπατώσει κάθε εκτεθειμένο αμπέλι που θα ξεμείνει χωρίς προστασία. Συνεχίζοντας σε πιο αμπελουργικά θέματα, η περίοδος της άνθησης των αμπελιών, συνήθως τον Ιούνη, συμπίπτει με την περίοδο των μουσώνων του Ειρηνικού. Αποτέλεσμα? Ένας μήνας όπου βρέχει καταρρακτωδώς κάθε μέρα αποτρέποντας την γονιμοποίηση των αμπελιών. Επιπλέον τον Σεπτέμβρη, εποχή τρύγου, είναι η εποχή των τυφώνων όπου εκτός του ότι βρέχει πολύ (πάλι), υπάρχει το ενδεχόμενο να περάσει τυφώνας από τον αμπελώνα σας και να μην μείνει κούτσουρο όρθιο! Τέλος, σε όλα αυτά αν προσθέσουμε, το ισχυρά όξινο και έφορο έδαφος της Ιαπωνίας, την μικρή έκταση των αμπελώνων, την δύσκολη ωρίμανση των σταφυλιών και την έλλειψη παράδοσης στην αμπελοκαλλιέργεια έχετε μία εικόνα των δυσκολιών. Την επόμενη φορά που θα ακούσετε έναν έλληνα αμπελουργό να παραπονιέται, πείτε του ότι υπάρχουν και χειρότερα.

Όσον αφορά τους αμπελώνες ξεχάστε την κλασσική εικόνα που έχετε στο μυαλό σας, με απέραντες γραμμικές σειρές αμπελιών αφού τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Πρώτα απ? όλα, τα συστήματα κλαδέματος είναι διαφοροποιημένα με σκοπό την όσο το δυνατόν καλύτερη έκθεση στον ήλιο αλλά και την καλύτερη κυκλοφορία του αέρα. Τα φυλλικά τοιχώματα είναι πολύ ψηλά και αραιά, ενώ εκτός του VSP γραμμικού συστήματος θα συναντήσετε πολύ συχνά το σύστημα της Λύρας (Lyre). Όμως αυτό που πραγματικά εντυπωσιάζει είναι το παραδοσιακό σύστημα διαμόρφωσης το οποίο χρησιμοποιείτε κυρίως στις βρώσιμες ποικιλίες, κάτι αντίστοιχο με την δική μας κληματαριά ή κρεβατίνα και ονομάζεται Tana-shitate. Ουσιαστικά, τα αμπέλια `σηκώνονται` σε ύψος περίπου δύο μέτρων και στην συνέχεια σχηματίζουν κληματαριά, επιτρέποντας βέλτιστη κυκλοφορία αέρα και ευκολότερη πρόσβαση του αμπελουργού στα σταφύλια. Ένα μόνο αμπέλι μπορεί να καλύψει έκταση ακόμα και μερικών εκατοντάδων τετραγωνικών μέτρων ενώ τα σταφύλια κρέμονται εντυπωσιακά κάτω από τα φύλλα.

Όπως είναι αναμενόμενο οι περισσότερες ευρωπαϊκές ποικιλίες αμπέλου τα βρίσκουν δύσκολα σε αυτές τις συνθήκες. Πέρα από τις δύσκολες κλιματικές συνθήκες ποιος θα ήθελε να δοκιμάσει ένα ιαπωνικό Chardonnay? Γι αυτό λοιπόν, οι οινοποιοί έχουν πέσει με τα μούτρα σε ντόπιες, παραδοσιακές και μη ποικιλίες, οι οποίες θα μπορούσαν να σταθούν αξιοπρεπώς δίπλα στα διάσημα κρασιά του εξωτερικού. Η ποικιλία η οποία έχει τραβήξει το ενδιαφέρον του κόσμου είναι το Koshou. Λευκή ποικιλία, με ευχάριστα και διακριτικά φρέσκα αρώματα εσπεριδοειδών, άγουρα λευκόσαρκα φρούτα, ντελικάτο και ελαφρύ στόμα, υψηλή οξύτητα και δροσερό τελείωμα. Οι παλαιωμένες σε βαρέλι εκδόσεις του δεν είναι τόσο ενδιαφέρουσες ενώ τις περισσότερες φορές λίγα (ή πολλά) υπολειμματικά σάκχαρα βοηθούν την κατάσταση. Από τις ερυθρές αξίζει να δοκιμάσετε την ποικιλία Muscat Bailey A η οποία είναι υβρίδιο (Bailey x Muscat Hamburg). Ενδιαφέρουσα ποικιλία με πολύ αρωματική μύτη, με ώριμα φρούτα, μαρμελάδα, μέτριο, ελαφρύ στόμα και συνήθως κοντό τελείωμα. Άλλες τοπικές ποικιλίες που πιο δύσκολα θα συναντήσετε είναι η λευκή Ryugan, η ερυθρή Yamabuto καθώς και μια γκάμα από υβρίδια με περίεργα εξωτικά ονόματα όπως Red Queen και Orphee. Φυσικά θα δείτε και ευρωπαϊκές ποικιλίες όπως Merlot, Riesling, Cabernet Sauvignon κτλ όμως ότι είχα την ευκαιρία να δοκιμάσω ήταν τουλάχιστον αδιάφορο. Τέλος αν δεν είχατε την τύχη (ή ατυχία κατά πολλούς) στο παρελθόν, καλλιεργούνται και οινοποιούνται πολλές αμερικάνικες αυτόχθονες ποικιλίες (Vitis labrusca), όπως Niagara, Delaware και Concorde, με τον ιδιαίτερο `foxy` χαρακτήρα. Αν δεν σας έχει προκύψει έως τώρα εδώ θα έχετε μία καλή ευκαιρία.

Η πιο σημαντική οινολογική ζώνη της Ιαπωνίας είναι η Katsunuma. Εκεί παράγεται το 27% του Ιαπωνικού κρασιού και λειτουργούν πάνω από 40 οινοποιεία τα οποία συνεχώς αυξάνονται. Φυσικά δεν είναι η μόνη αμπελουργική ζώνη της Ιαπωνίας αλλά εκεί είναι όπου ξεκίνησε πρώτα η παραγωγή ποιοτικών κρασιών. Απέχει μόλις 120 χιλιόμετρα, νότια του Τόκιο, όσο περίπου και η Νεμέα από την Αθήνα, και μπορείτε να βρεθείτε εκεί το ίδιο εύκολα με αυτοκίνητο ή με τρένο. Η περιοχή βρίσκεται πίσω ακριβώς από το βουνό Fuji, το οποίο την προστατεύει από τους ισχυρούς ανέμους και τις έντονες βροχοπτώσεις του Ειρηνικού, ενώ και οι θερμοκρασίες είναι ελαφρώς πιο υψηλές. Αυτή η ιδιομορφία του εδάφους είναι που δημιουργεί `ανεκτές συνθήκες αμπελοκαλλιέργειας και η ευκαιρία δεν έχει πάει χαμένη.

Τα οινοποιεία στην Katsunuma είναι στοιβαγμένα σε μικρή έκταση και απέχουν μεταξύ τους μόλις μερικά χιλιόμετρα. Ουσιαστικά υπάρχουν τα πάντα. Τα μεγαθήρια της περιοχής είναι τα Mercian (http://www.mercian.co.jp/e/company/wine.html) και Manns (http://www.yamanashi-kankou.jp/foreign/english/specialty/n_6933.html) τα οποία απέχουν μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα μεταξύ τους όπου είναι η χαρά του συνταξιούχου. Θα δοκιμάσετε δεκάδες μέτρια έως κακά κρασιά σε πλαστικό ποτηράκι λικέρ μίας χρήσης (!), θα βρείτε κάθε είδους άχρηστο αξεσουάρ κρασιού ενώ εκτός από κρασιά πωλούνται χυμός σταφυλιού, λικέρ σταφυλιού, μπράντυ, φρέσκα σταφύλια, αποξηραμένα σταφύλια, τσίχλες και καραμέλες σταφυλιού και ότι άλλο μπορεί να παραχθεί από το σταφύλι. Όμως αυτά τα οινοποιεία δεν είναι η πραγματική εικόνα της Katsunuma. Δεκάδες είναι τα μικρά οινοποιεία στα οποία μπορείτε να δοκιμάσετε αντιπροσωπευτικά κρασιά και να μιλήσετε με τον οινολόγο ή τον αμπελουργό του κτήματος. Ειδικά αν είστε από τον χώρο του κρασιού, θα δείξουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, θα σας μιλήσουν ανοιχτά ενώ θα δοκιμάσετε τα πάντα. Αξιόλογοι παραγωγοί είναι οι:

• Kizan Winery (http://kizan.co.jp/),
  
• Katsunuma Winery (http://www.katsunuma-winery.com/english/index.html),
  
• Yamanashi Wine (http://www.yamanashiwine.co.jp),
  
• L'Orient Wine (http://www.shirayuriwine.com/),
  
• Diamond Winery (http://www.jade.dti.ne.jp/~chanter/) και
  
• Belle Foret Winery (http://www.wine.or.jp/belle-foret).

Όλοι τους είναι νέοι και αξιόλογοι παραγωγοί με σπουδές και εργασιακή εμπειρία εκτός Ιαπωνίας οι οποίοι γύρισαν στην πατρίδα τους με έναν κοινό σκοπό να κάνουν ποιοτικά `handmade` κρασιά. Ουσιαστικά τα οινοποιεία είναι `one man show`, αφού μιλάμε για μικρές παραδοσιακές, οικογενειακές μονάδες όπου λαμβάνουν την ποιότητα πολύ σοβαρά υπ? όψιν. Και φαίνεται ότι τα καταφέρνουν καλά αφού είναι εντυπωσιακά μεγάλος ο αριθμός των οινόφιλων που καταφτάνουν εκεί κάθε σαββατοκύριακο από το Τόκιο και τις άλλες μεγάλες πόλεις. Τα περισσότερα οινοποιεία πωλούν μεγάλο μέρος από την παραγωγή τους μέσω internet ή μόνο από το cellar door και μάλιστα σε αλμυρές τιμές. Η εντύπωση που απόκτησα είναι ότι η οινοπαραγωγή αν και είναι ακόμα σε εμβρυακό στάδιο, χτίζεται πάνω σε γερά θεμέλια με υγιείς και καθαρούς όρους. Όσο λοιπόν και αν μας ξαφνιάζει, η παραγωγή ποιοτικών κρασιών έχει πάψει να αποτελεί αποκλειστικό δικαίωμα των παραδοσιακών μεγάλων οινικών δυνάμεων. Αφού λοιπόν αισιοδοξούμε να βρίσκουμε ελληνικά κρασιά στα πέρατα του κόσμου, θα πρέπει να αναλογιστούμε ότι και το ανάποδο είναι επίσης εφικτό.

Πού να φάτε: Εφόσον βρεθείτε στην Katsunuma θα πρέπει `υποχρεωτικά` να επισκεφτείτε τo εστιατόριο του Takemi Gomi `Milleprintemps`, (http://ggyao.usen.com/0005024395/). Ο λιγομίλητος Takemi Gomi, είναι πρώην sommelier σε μεγάλα εστιατόρια του Τόκιο, οινο-δημοσιογράφος και καθηγητής σε σχολές Sommelier, ο οποίος άφησε πίσω του την μεγάλη πόλη και δημιούργησε με την γυναίκα του (που είναι σεφ) ένα μικρό γαλλικό εστιατόριο στην καρδιά της Katsunuma. Σκοπός του είναι η ανάδειξη των κρασιών της περιοχής, το πάντρεμα τους με την γαλλική κουζίνα και την προώθηση του οινοτουρισμού. Αποτελεί το αγαπημένο σημείο συνάντησης των οινοποιών και οινολόγων της περιοχής και μην εκπλαγείτε αν σας δοθεί η ευκαιρία να δοκιμάσετε ακόμα και δείγματα δεξαμενών από τα οινοποιεία της περιοχής.

- Bistro `Mille Printemps`. 2097-1 Shimo-iwasaki, Katsunuma-cho, Katsunuma.